De Agroweg: tussen goed bestuur, regels en belangen

Eind goed, al goed, zou men kunnen zeggen over de kwestie van de aanleg van de Agroweg ten zuiden van Warffum. Als de onteigeningsprocedure voor de benodigde grond was doorgezet, had het project zich nog minstens een jaar voortgesleept en was het zo’n voorbeeld geworden van regels, procedures en wetten die ontwikkelingen stagneren. Tussen recht en openbaar belang en een gemeente die moet manoeuvreren tussen al dan niet gerede bezwaren, belangen, steun vanuit het dorp en tegenstanders van de plannen.

De weg moet – parallel aan het spoor en het Delthepad – de Kloosterweg met de Westerhornseweg verbinden. De ideeën werden al op tafel gelegd toen Warffum nog onder de gemeente Eemsmond viel. De aanleg van de weg maakt deel uit van een breder plan om het aanzien van het historische karakter van Warffum te versterken. De Oosterstraat moest worden aangepakt, ook om de overlast van het  zware landbouwverkeer in te perken. De Agro-logistieke weg zou het alternatief voor dat zware verkeer moeten zijn. Onmiskenbaar is dat de tegenwoordige omvang van landbouwvoertuigen in delen van dorpen tot overlast en aantasting van de leefbaarheid heeft geleid. Is de keuze voor de aanleg van een landbouwringweg ten zuiden van Warffum een verstandige oplossing?  Natuurlijk zijn er belangen in het geding.

Wethouder Eltjo Dijkhuis zei in september 2021 bij de behandeling van het plan in de gemeenteraad: “Het toewerken naar een nieuwe weg, speciaal bedoeld voor landbouwverkeer juich ik toe. Minder verkeer door de Oosterstraat verhoogt de leefbaarheid voor de inwoners van Warffum. In combinatie met de herinrichting van de Oosterstraat zorgt dit voor een verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving.” Inspreker Albert Gramsbergen uit Usquert hield de raad voor:  “Ons bezwaar is dat deze weg de voet van een oude wierde doorsnijdt. Dat is rampzalig en valt ook nooit meer te herstellen, het is archeologische grond waar je vanaf moet blijven.”

Wim Munters uit Warffum was ook niet blij met de locatie van de nieuwe weg. Volgens hem levert het nieuwe gevaren op voor fietsers op het nabijgelegen bestaande fietspad. “Leg de weg zuidelijker aan. Neem een stap terug in het proces en ga in overleg met omwonenden.” Ook Warffumer Erik Ader vond dat er andere betere oplossingen zijn voor het drukke verkeer in het centrum. “Zijn er niet andere verkeersremmende maatregelen te nemen?” zo hield hij raad voor. De gemeenteraad keurde het plan – de wijziging van het bestemmingsplan – goed op 13 oktober 2021.

En dan begon de juridische afwikkeling. Een aantal belanghebbenden trok aan de bel bij de Raad van State, de ‘rechtbank’ in Den Haag die beoordeelt of besluiten van de overheid, de gemeente in dit geval, voldoen aan het bestuursrecht. Op14 februari 2024 deed de RvS uitspraak: “Bij besluit van 13 oktober 2021 heeft de raad van de gemeente Het Hogeland het bestemmingsplan “Agro-logistieke weg nabij Warffum” vastgesteld. Het bestemmingsplan voorziet in de aanleg van een agro-logistieke weg ten zuidoosten van Warffum, langs het spoor en het Delthepad tussen de Kloosterweg en Westerhornseweg. Aanleiding voor de aanleg van de weg is de wens om het (zwaar) verkeer te verminderen dat nu door het historische dorp Warffum, over de Oosterstraat, gaat. Met de aanleg van de agro-logistieke weg verliezen appellanten en anderen een deel van hun gronden ten zuiden van de spoorweg die voor het telen van pootaardappelen worden gebruikt. Appellanten en anderen kunnen zich niet met de aanleg van de agro-logistieke weg verenigen vanwege de financiële gevolgen voor het bedrijf. Zij vinden dat de noodzaak voor de aanleg van de agro-logistieke weg niet is aangetoond en dat er, als die al nodig is, goede alternatieve locaties voor de weg zijn.” Verlies van grond, financiële gevolgen voor bedrijven, en goede alternatieven, zo vatte de rechter de kwestie samen. De klagers kregen ongelijk en de Raad van State oordeelde dat de gemeente rechtmatig had gehandeld en dus mocht het gemeentebestuur verder met de ontwikkeling van de Agroweg.

De Oosterstraat is ondertussen onder handen genomen en het is even stil geweest rond de Agroweg.  Maar nu, een jaar later, leek er weer leven te komen in het project. Het gemeentebestuur kon niet tot een vergelijk komen om de benodigde grond  – het gaat om 1,65  ha van drie eigenaren – aan te kopen en besloot een onteigeningsprocedure te beginnen. Op 12 december 2024 maakte de Staatscourant bekend dat de gemeente bij Koninklijk Besluit tot onteigening van grond mag overgaan om de ‘Agroweg’ aan te kunnen leggen. Een onteigeningsprocedure, toch een middel dat jaren vertraging kan opleveren, men denke aan de aanleg van het snelfietspad tussen Winsum en Groningen, Gelukkig is niet zover gekomen. De gemeente en de drie eigenaren kwamen alsnog tot een vergelijk. ”De jarenlange juridische procedures en onderhandelingen zijn afgerond, het doorgaan met een onteigeningsprocedure is niet meer nodig. De grondeigenaar en de gemeente hebben de koopovereenkomst voor het laatste stuk grond getekend,” melde het gemeentebestuur gisteren. Verantwoordelijk wethouder Eltjo Dijkhuis zei gisteren: “Ik ben enorm blij dat we nu eindelijk door kunnen, sneller dan we hadden verwacht. Dit is een belangrijke mijlpaal voor het project en een grote stap vooruit voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid in Warffum. Doorgaan met de onteigeningsprocedure was een flinke aanslag geweest op het projectbudget en had tot nog een jaar extra vertraging kunnen leiden. Voor alle partijen is het dus een mooie uitkomst dat we er toch in onderling overleg uit zijn gekomen.” Wethouder Stefan van Keijzerswaard neemt het stokje over nu het project de uitvoeringsfase ingaat: “De situatie in het dorp was niet langer houdbaar, met grote landbouwvoertuigen en vrachtwagens die door de smalle Oosterstraat manoeuvreren. Dat deze weg er nu waarschijnlijk toch dit jaar kan komen is daarom fantastisch. Deze nieuwe weg biedt een structurele oplossing en zorgt voor een prettigere en veiligere woonomgeving.”

Eind goed, al goed. Het siert het gemeentebestuur om een plan te ontwikkelen dat de toets van de Raad van State kan doorstaan en we mogen blij zijn dat er in Nederland een rechtbank is die toeziet op deugdelijk bestuur. Het is natuurlijk het goede recht van de grondeigenaren om voor hun belangen op te komen en niet klakkeloos akkoord te gaan met plannen van een gemeente die hen in hun belangen schaden.

Je hoort alom de roep dat procedures korter, eenvoudiger, sneller moeten. Minister Mona Keizer is er kampioen in. Het geval van de Agroweg maakt toch weer duidelijk dat burgers de mogelijkheid moeten hebben voor hun belang op te kunnen komen. Dat kan vertraging opleveren en het dwingt bestuurders tot uiterste zorgvuldigheid. En dat is toch een hele geruststelling.

Berto Merx